16:15 25.02.2013 | Все новости раздела "Либерально демократическая партия Узбекистана"
Тадбиркорлик ҳуқуқи устуворлиги тамойили — амалда
Шу кунларда Олий Мажлис Қонунчилик палатасида иккинчи ўқишга тайёрланаётган аксарият қонун лойиҳалари кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ривожлантиришнинг ҳуқуқий асосларини янада такомиллаштиришга қаратилмоқда
Хусусан, «Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш, шунингдек, айрим қонун ҳужжатларини ўз кучини йўқотган деб топиш тўғрисида»ги қонун лойиҳаси Президентимизнинг 2011 йил 24 августдаги «Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни янада ривожлантириш учун қулай ишбилармонлик муҳитини шакллантиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги фармони талаблари асосида тайёрланган. Фармонда белгилаб қўйилганидек, давлат ва назорат идораларининг корхоналар молиявий-хўжалик фаолиятига аралашувини кескин камайтириш ҳамда тадбиркорлик субъектларининг иқтисодий эркинлиги ва ҳуқуқларини сезиларли равишда кенгайтириш бўйича қабул қилинган чораларга қарамасдан, кичик бизнес ривожига тўсқинлик қилаётган, тадбиркорлик фаолиятини чеклаётган бир қатор муаммолар ҳал этилмай қолмоқда. Модомики, янги қонун лойиҳасидан кўзда тутилган асосий мақсад ишбилармонлик муҳитини тубдан яхшилаш, бозор ислоҳотларини либераллаштириш ва чуқурлаштириш жараёнида тадбиркорликка кўпроқ эркинлик беришдан иборат. Мазкур ҳужжат айни шу жиҳатлари билан O`zLiDePнинг дастурий мақсад ва вазифаларига ҳамоҳангдир. Қонун лойиҳаси тадбиркорликни янада кенгроқ қўллаб-қувватлашга қаратилган қатор концептуал йўналишларни ўз ичига олади. Хусусан, барча қонунларга тадбиркорлик фаолияти субъекти ҳуқуқларининг устуворлиги принципи киритилаётгани, юридик шахслар учун солиқ ва бошқа мажбурий тўловларни ҳисоблаш билан боғлиқ бўлмаган санкцияларни бекор қилиш баробарида маъмурий жазо чораси қўлланилганидан кейин такроран қонунбузарликка йўл қўйган мансабдор шахслар жавобгарлиги икки баробар оширилаётгани эътиборга лойиқ. Бундан ташқари, божхона назорати муддати уч йил билан чекланиб, товарлар назоратдан ўтказилганидан кейин бир йил ўтгач божхона тўловларини қўшимча ҳисоблаш тақиқланаётгани, корпоратив пластик карталардан фойдаланилганда тўлов терминалларининг чеклари бирламчи бухгалтерлик ҳужжатлари тоифасига киритилаётгани ҳам тадбиркорлар учун қўшимча имтиёзлар беради.Айрим қонун ҳужжатларига киритилаётган ўзгартиш ва қўшимчалар орқали эса тадбиркорлик фаолияти субъектларининг барча даражадаги давлат бошқаруви идоралари, ҳуқуқни муҳофаза қилиш ва назорат органлари, тижорат банклари билан ўзаро муносабатларида тадбиркорлик субъекти ҳуқуқларининг устуворлиги принципига амал қилиниши белгиланаяпти. Яъни, меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлар орқали бартараф этиб бўлмайдиган барча зиддият ва ноаниқликлар тадбиркорлар фойдасига талқин этилади. Шу муносабат билан лойиҳада Хўжалик процессуал кодексининг 12-моддасига, «Хўжалик юритувчи субъектлар фаолиятини давлат томонидан назорат қилиш тўғрисида»ги қонуннинг 5-моддасига қўшимчалар киритиш, шунингдек, Божхона кодексини 71-моддаси билан тўлдириш таклиф этилмоқда.Маълумки, Солиқ кодексининг 11-моддасида назарда тутилган ҳамда амалдаги қонун ҳужжатларида бартараф этиб бўлмайдиган барча қарама-қаршиликлар солиқ тўловчининг фойдасига талқин қилинишини таъминлайдиган тамойил ҳуқуқни қўллаш амалиётида муваффақиятли қўлланилмоқда. Худди шундай норма янги таҳрирдаги «Тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг кафолатлари тўғрисида»ги қонуннинг 11-моддасида ҳам мустаҳкамланган. Шундай қилиб, янги тартибга мувофиқ, қонунчиликни бузганлик учун бутун ташкилот эмас, балки айбдор мансабдор шахс жавобгар бўлади. Бунда мансабдор шахсларнинг жавобгарлиги кучайтирилиб, юридик шахслар учун бошқа ҳуқуқий таъсир чоралари (фаолиятни, лицензияни тўхтатиб қўйиш ёки тугатиш) сақлаб қолинмоқда.Юридик шахслар учун солиқ ва бошқа мажбурий тўловларни ҳисоблаш билан боғлиқ бўлмаган молиявий санкцияларни бекор қилиш заруриятидан, шунингдек, юқорида баён этилган концептуал талаблардан келиб чиққан ҳолда амалдаги 13 та қонун ҳамда тўртта кодексга тегишли ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш таклиф этилмоқда. Яна бир жиҳати, қонун лойиҳаси концепциясига кўра, «Қурилиш соҳасидаги ҳуқуқбузарликлар учун юридик шахсларнинг жавобгарлиги тўғрисида»ги қонун ҳамда шу тоифадаги айрим қонун ҳужжатларини ўз кучини йўқотган, деб топиш назарда тутилаяпти. Мазкур қонун лойиҳасини тайёрлашда халқаро тажриба атрофлича ўрганилди. Жумладан, АҚШ, Канада, Мексика, Буюк Британия, Германия, Дания, Болгария, Жанубий Корея, Янги Зелландия ва Россия қонунчилигида ушбу нормаларга ўхшаш қоидалар мавжудлиги аниқланиб, уларнинг барчаси таққослаш асосида таҳлил қилинди.Қонун лойиҳаси O`zLiDeP фаоллари ва партия фракцияси аъзолари томонидан жойлардаги тадбиркорлар, мутасадди вазирлик ҳамда идораларнинг вакиллари иштирокида ташкил этилган давра суҳбатларида, экспертлар гуруҳининг ишчи йиғилишларида кенг муҳокама қилинди. Муҳими, ушбу муҳокамалар натижалари бўйича қонун лойиҳасининг муайян нормаларига тегишли тузатишлар киритиш тўғрисида таклифлар ишлаб чиқилди.
“XXI-asr” ижтимоий-сиёсий газетаси
Обсудить новость на Форуме