10:45 20.02.2008 | Все новости раздела "Белорусская социал-демократическая партия (Грамада)"
СЕРГЕЙ НИКОЛЮК: "ЕСЛИ БЕЛАРУСЬ НЕ СТАНЕТ ЧАСТЬЮ ЕВРОПЫ, ТО ОНА НЕ СМОЖЕТ ОСТАВАТЬСЯ БЕЛАРУСЬЮ"
* * *
Кал Беларусь ня стане часткай Эропы, то яна ня зможа заставацца Беларусьсю
Свам поглядам на асаблвасьц палтычнай сытуацы Беларус, пэрспэктывы рэжыму Лукашэнк й апазыцыйных сл, а таксама на лс краны цэлым з «Вовремя.info» падзялся беларуск палтоляг Сяргей Нкалюк.
Спадар Нкалюк, надзвычайны панамоцны пасол Францы Беларус Мрэй Мюсо на прэсавай канфэрэнцы Менску заявла: «Мы спадзяемся, што 2008 год будзе годам, як прынясе надзе на разьвцьц дэмакратычнай Беларус». Вы таксама аптымстычна настроены што да разьвцьця дэмакраты Беларус 2008 годзе?
Мяркую, што 2008 год стане першую чаргу годам далейшага аслабленьня кантролю за эканомкай з боку дзяржавы, выклканага скарачэньнем расейскх датацый. Таму ня выключаная верагоднасьць таго, што дзяржава паспрабуе «адыграцца» на палтычным пол. Чарговыя парлямэнцкя выбары, прызначаныя на верасень, найхутчэй, пройдуць паводле традыцыйнага сцэнару, нводны з кандыдата ад апазыцы парлямэнт ня трапць.
Адзн зь беларускх экспэрта нядана сказа, што для правядзеньня чэсных выбара у Беларус неабходна зьмянць ня стольк заканадаства, кольк сталеньне да яго. Як Вы думаеце, ус насамрэч зводзцца да аднаго тольк заканадаства?
У Беларус поным аб’ме сфармавася рэжым мтацыйнай дэмакраты. Адносны мж дзяржавай грамадзтвам як, зрэшты, сярэдзне дзяржавы сярэдзне грамадзтва выбудоваюцца з апорай на нефармальныя правлы. Таму я цалкам падзяляю меркаваньне «аднаго зь беларускх экспэрта».
Прэзыдэнт Беларус Аляксандар Лукашэнка вызвал ад пасады генэральнага пракурора Пятра Мклашэвча. Цяпер ужо былы генпракурор прызначаны судзьдзм старшынм Канстытуцыйнага суду Беларус. Новым генэральным пракурорам Беларус адпаведнасьц з указам Аляксандра Лукашэнк ста Рыгор Васлевч, як да 11 студзеня 2008 году займа пасаду старшын Канстытуцыйнага суду. Што, з Вашага пункту гледжаньня, можа значыць такая кадравая ракрока? Чаго хоча дамагчыся Лукашэнка гэтым картаваньнем калоды свах паплечнка?
«Перабор людзшак» (тэрмналгя ¶вана Жахлвага) — асноная функцыя пэрсаналсцкай улады. Ан стратэгчных, ан тактычных наступства праведзеная Лукашэнкам кадравая ракрока для дзяржавы грамадзтва мець ня будзе. Абумолены законам тэрмн знаходжаньня Васлевча на посьце старшын Канстытуцыйнага суду скончыся. Яго перамясьцл. Ва мовах кароткай кадравай лавы прынятае Лукашэнкам рашэньне выглядае дастаткова лягчным.
Прыхльнка у рэжыму ня так ужо багата, у асноным яны сталага веку. Але чаму весь час Лукашэнку даецца накдаць сваю волю беларускаму народу?
Адкуль вынкае, што «прыхльнка у рэжыму ня так ужо багата»? Створаная Беларус эканамчная мадэль дастаткова пасьпяхова дае рады задачам канцэнтрацы рэсурса х наступнага разьмеркаваньня, а доля «разьмеркавальнага» соцыюму Беларус няк ня меней за 70%. Сньня магчымасьць канцэнтраваць рэсурсы зьменшылася, электаральны рэйтынг Лукашэнк пача зьнжацца. Але палтычным аптымстам неабходна памятаць наступнае:
· расчараваньне атарытарным лдэры ня робць чалавека прыхльнкам дэмакраты;
· улада ня мае патрэбы актынай падтрымцы свах прыхльнка, яна можа цудона снаваць як ва мовах паснага хваленьня, так паснага пратэсту;
· ад ндывдуальнай дул кшэн да арганзаванага пратэсту — дыстанцыя велчэзнага памеру.
Але, магчыма, яшчэ таму, што Беларус яшчэ няма крытычнай масы людзей, здольных выразна адрозьнваць свае асабстыя нтарэсы ад нтарэса грамадзтва?
У Беларус адстуная крытычная маса людзей, здольных да самаарганзацы. «Сьвядомыя» працнк лады, а доля такх — у межах 25рг0%, кал й аб’яднаныя, то як тэлегледачы. У маблзацыйных палтычных кампанях (рэфэрэндумах, прэзыдэнцкх парлямэнцкх выбарах) удзельнчае 2рг% насельнцтва. Актынасьць астатнх — чыста электаральная: запон бюлетэнь, апусьц яго скрыню й свабодны да наступных выбара.
Спадар Нкалюк, вы неяк сказал, што выпадку зьмены лады Беларус снуе вялкая верагоднасьць прасованьня кране эрапейскх каштонасьця. «Хаця эрапейскх прыхльнка у Беларус меней, але гэта тыя людз, якя валодаюць большым парананьн зь ншым групам насельнцтва культурным й нтэлектуальным рэсурсам». Ц не магл б Вы больш падрабязна расказаць, на чым грунтуецца Вашая пэненасьць у гэтым?
Я жо прыводз ключавыя для беларускага грамадзтва суадносны —7/3. Яны атрыманыя на падставе шматгадовых дасьледаваньня незалелжных сацыляга (Н¶СЭП¶, Лябараторыя «НОВАК»). Паранайце: на апошнх парлямэнцкх выбарах у Расе дэмакратычныя парты набрал крыху больш за 2%. У Беларус такое немагчыма прынцыпе. На прэзыдэнцкх выбарах 2006 году, пасьля трохгадовага росту рэальных дахода насельнцтва, якое вымяралася двухзначным лчбам, дэмакратычныя кандыдаты атрымлваюць 26% галасо. Згодна з сацыялягчным дасьледаваньням — гэта галасы пераважна маладых, адукаваных выбаршчыка, якя жывуць у вялкх гарадах, гэта значыць тых, якя валодаюць асабовым рэсурсам. З уваг на свае сацыяльнарРхарактарыстык яны ня маюць патрэбы апекаваньн атарытарнай дзяржавы. На жаль, з гадам адбываецца «усушка» й «утруска» х рэсурса, таму суадносны 7/3 устойлвыя часе.
З улкам рэсурсных магчымасьця расейца, мяжа беларускай нацыянальнай дэнтычнасьц, якая выбудоваецца бюракратыяй, становцца расплывстай, мльны беларуса ужо сньня гатовыя яе пераступць. Ц магчыма гэтага пазьбегнуць?
У рамках атарытарнае дзяржавы — не. Ды рамках дзяржавы дэмакратычнай зрабць гэта будзе ня проста. Дастаткова зрнуць на праблемы, зь якм сутыкнулся Балтыйскя рэспублк пасьля свайго ступленьня ЭЗ. Сучасныя межы празрыстыя, перш за с, для людзей з асабовым рэсурсам. Прэцэс гэты Беларус можа стаць незваротным. Згадайма Кубу, дзе кожны ахвотны стане знайсьц прыдатную дошку й пакнуць «Востра Свабоды». Дзякуючы такой сацыяльнай мабльнасьц рэжым Кастра снуе пад носам у Амэрык жо больш за 40 гадо.
У адным з свах артыкула Вы пшаце, што, кал беларускамоныя псьменьнк сьцьвярджаюць, што мова — гэта «наша с», то з пункту гледжаньня х карпаратаных каштонасьця такя заявы зразумелыя. Але нацыянальная культура — тольк адзн з кубка, неабходных для буданцтва сучаснай нацы. Ролю мовы ня варта перабольшваць. А што тады галонае, з Вашага гледжаньня?
Кал я чую выказваньн пра «наша с», то атаматычна згадваю Туркмэню. Там з мовай, накольк я нфармаваны, праблема няма. ¶ што? Сучасныя нацы — гэта грамадзянскя нацы. А вось з фармаваньнем крытычнай масы грамадзян у Беларус — вялкя праблемы. Сньня ж узровень падтрымк Лукашэнк сярод тых, хто размаляе побыце на беларускай мове, вышэй, чым сярод расейскамоных. Палтычнае поле Беларус разарванае не па монай прыкмеце, а па рэсурснай. На беларускай мове рэспублцы размаляюць найперш сталыя людз, якя жывуць у сельскай мясцовасьц. Яны ж складаюць аснову электарату Лукашэнк.
Лукашэнка вядзе барацьбу зь беларускай нацыянальнай дэяй ейным носьбтам. А яшчэ больш н бацца любога незалежнага ад дзяржавы грамадзкага аб’яднаньня ц нцыятывы. Ц магчыма такх умовах супрацьстаяць уладзе, якая см слам намагаецца выкаранць у Беларус с нацыянальнае?
Палтыка як супрацьстаяньне лады й апазцы — гэта заходняя схема. На нашых усходнеславянскх прасторах палтычнае поле абмяжоваецца рамкам ладнай вэртыкал, што не выключае бунта, «бязьлтасных бессэнсоных». У сучаснай Беларус высокая верагоднасьць таго, што палтычнае «пацяпленьне» пачнецца зьверху. Але гэтаму мусць папярэднчаць глыбок эканамчны крызыс, кал лада страцць здольнасьць канцэнтраваць рэсурсы. Дастаткова згадаць прыклад з распадам СССР пасьля падзеньня сусьветных цэн на нафту 6,2 разы 1985 годзе.
Але нават у выпадку патарэньня варыянту намэнклятурнай перабудовы асобна зятай былой савецкай рэспублцы новым лдэрам давядзецца лчыцца з структурай беларускага грамадзтва, што прывядзе да рэзкага росту «курсу акцый» апазыцыйных партый.
Намаганьням атарытарнага рэжыму апазыцыя загнаная палтычнае гета, абкружанае высокм плотам. Улады выкнул сх апанэнта з палтычнай сыстэмы (парлямэнту, мясцовых савета), перакрыл магчымасьц х камункацый з насельнцтвам. Любыя спробы апазыцы выйсьц з гета жорстка спыняюцца ладам. Ц можна якмсьц чынам разарваць гэтае заганнае кола?
У кожнага, хто хоча атрымлваць альтэрнатыную нфармацыю, такая магчымасьць у Беларус сньня сьць. ¶ншая справа, што для гэтага трэба прыкласьц пэныя выслк. У кране снуе палтычнае гета, але нфармацыйнага гета няма. ¶ндэкс даверу апазыцыйных СМ¶ тран 2007 году перавыс ндэкс даверу СМ¶ дзяржаных, розьнца працягвае павялчвацца. Але ва мовах расколатага грамадзтва апазыцыя ня можа плываць на атарытарную частку беларускага электарату. Колькасьць якасьць нфармацыйных рэсурса асаблвай рол тут ня маюць. Ужо як год сацылягам не даецца выявць уплы прапрэзыдэнцкх СМ¶ на дэмакратычную частку грамадзтва. ¶ гэта пры амаль понай манапол на тэлебачаньне!
За шмат гадо адстунасьц рэальнай палтыцы апазыцыйныя лдэры развучылся парРзмагацца за ладу Кал спарцмэна шмат гадо не дапускаюць да спаборнцтва, ягоная спартовая форма страчваецца. Ц ня гэтак атрымлваецца сньня з апазыцыйным лдэрам?
Уладу ндзе й нкол не зававаюць — уладу страчваюць. Палтычная кар’ера можа пачынацца зь перамог (Саакашвл), а можа з шматгадовых параза (Гавал). Гэта другасна. У Лукашэнк сьць цудонае выкзаваньне пра тое, што 1994 годзе лада Беларус «валялася граз» н яе «падня». Усм нам знамага ѕладзмера ¶льча не дапускал да спаборнцтва амаль 20 гадо, але патрэбны момант ягоная спартовая форма аказалася вышэйшай, чым у канкурэнта, н «падня уладу» з «граз» 17рРгоду.
Ц дастаткова пранфармаванае беларускае грамадзтва пра рэпрэс Беларус?
Пра гэта я жо каза. Тут ус як ва спамнах былога мнстра прамысловасьц фашысцкай Нямеччыны Шпэера: «ступень свайго няведаньня, у рэшце рэшт, вызнача я сам». Прыхльнк лады лчаць, што яны жывуць у дэмакратычнай дзяржаве, а таму не разумеюць, пра якя, уласна кажучы, рэпрэс вядзецца.
Якой, на Ваш полгляд, мусць быць пазыцыя беларускх нтэлектуала ва мовах атарытарнага краваньня Лукашэнк?
У грамадзкай думцы няма нчога, апроч таго, што прысутнчае дыскурсе элт. У беларускх нтэлектуала сьць свой сэгмэнт грамадзтва. Попыт сьць, а вось зь якаснай прапановай — праблемы. Працы гэтым крунку — непачаты край.
Якой вам бачыцца будучыня Беларус?
Выбар невялк. Кал Беларусь ня стане часткай Эропы, то яна ня зможа заставацца Беларусьсю.
Падрыхтава Вктар Каспрук,
Сяргей Нкалюк нарадзся 1952 г. у Кастраме, Расея. Палтычны аналтык, сябра групы прафэсара А. Манаева. Ад 1974 г. пасьля заканчэньня хмчнага факультэту БДУ працава у электроннай прамысловасьц. На пачатку 90-х перайшо у недзяржаныя СМ¶. Бы дырэктарам газэт «Свабода», «БДГ» «Имя». У цяперашн момант вядзе рубрыку «Азбука палталг» газэце «Народная Воля». Пастаянна публкуе аналтычныя матэрыялы на сайце «Наше мнение».
, 18 лютага 2008
Источник: Белорусская социал-демократическая партия (Грамада)
Обсудить новость на Форуме