14:00 01.07.2008 | Все новости раздела "Белорусская социал-демократическая партия (Грамада)"
Каму патрэбныя выбары?
Чым сьць чым можа стаць беларуск парлямэнт? Якя тэмы будуць у цэнтры перадвыбарчай кампан? Накольк людз лады зацкаленыя тым, каб рабцца дэпутатам? Над гэтым тэмам “Праскм акцэнце” разважаюць: аглядальнк газэты “Беларусы рынак” Палюк Быкоск, намесьнк старшын БНФ Юрась Губарэвч псьменьнк Алесь Чобат.
Прапануем вашай увазе першую частку перадачы
24 чэрвеня Аляксандар Лукашэнка выда указ, якм прызначы выбары Палату прадстанко на 28 верасьня. Выбарчая кампаня пачалася. Перш чым разважаць пра яе, я прапаную паразмаляць пра тое, што ж такое парлямэнт у цяперашняй дзяржанай сыстэме Беларус чым н можа стаць.
Усе адзначаюць, што панамоцтвы палаты – больш чым сьцплыя, паводле Канстытуцы 1996 году прэзыдэнцк дэкрэт вышэй за закон, ды псаньнем закона дэпутата не абцяжарваюць: палата цяперашняга склканьня паставла своеасаблвы рэкорд – за 4 гады яна сама прапанавала тольк два закона, безьлч астатнх был прапанаваныя адмнстрацыяй прэзыдэнта радам.
Гэта з аднаго боку. Але зь ншага боку парлямэнт, нават самы бяспраны, гэта, так бы мовць, пляцока легтымнага шуму. ¶ кал там будуць людз, якя гэты шум паднмаюць, х уплы можа быць значна большым, чым можна меркаваць, зыходзячы адно з лтары закону. Вярхоны Савет 12-га склканьня ста напачатку 90-х рэальнай уладай зусм не таму, што нехта павялчы ягоныя панамоцтвы. Дык што такое парлямэнт зараз чым н можа стаць? Палюк Быкоск, Вам першаму пытаньне.
Быкоск: "Я б сказа некальк слова у абарону палаты прадстанко. У яе зараз няма цэнтру законапраектнай дзейнасьц, н належыць адмнстрацы прэзыдэнта, таму палаце зараз сапрады дастаткова складана самой распрацоваць законапраекты. Тольк старыя дэпутаты, якя маюць досьвед працы яшчэ Вярхоным Савеце, яшчэ памятаюць, што яны псал законапраекты. Зараз проста няма такой звычк. ±сьць досьвед палаты мнулага склканьня, кал там нечакана зьявлася дэпутацкая група "Рэспублка", якая стала той самай пляцокай "легтымнага шуму". Нчога падобнага палаце цяперашняга склканьня жо не было, вялкае пытаньне, ц можа зьнкнуць такая пляцока наступным парлямэнце".
Дракахруст: "Алесь Чобат, некальк тыдня таму Аляксандар Лукашэнка заяв у нтэрвю агенцтву “Reuters”, што н сам нават хаце бы, каб у новы парлямэнт патрапла некальк апазыцыянэра, што шкоды вялкай ад х ня будзе. Але ц мае н рацыю у гэтай свай упэненасьц? "Цьврдая" апазыцыя складала тольк 10% у Вярхоных Саветах 12-га 13-га склканьня, але яе плы бы значна большым, чым гэтыя самыя 10%."
Чобат: "Я думаю, што цяперашн парлямэнт ус яшчэ пераходны. ±н пераходны ад таго парлямэнту зору 1990-1995 гадо, як вы прыгадал, да парлямэнту фэадальнага. Мы дзем у бок фэадальнай манарх, гэта будзе так прыдатак абсалютызму. Сапрады, зараз ужо ня важна, будзе там апазыцыя ц не. А тое, што Вы кажаце пра 10%, дык час бы ншы, час нацыянальна-вызваленчага руху. ¶ кал прыпякло канцы лета 1991 году ельцынская Расея абвясьцла сябе правапераемнцай усяго Савецкага Саюзу, дык тут мгненна се параблся нацыяналстам незалежнкам".
Дракахруст: "Юрась Губарэвч, у Вас у самога сьць досьвед ператварэньня палтычнага муляжу жывы арганзм, я маю на вазе мн-рэвалюцыю, якую Вы зьдзейсьнл Балаазерскм гарадзкм савеце у 2003 годзе. А кал казаць пра нацыянальны зровень – ц можна ператварыць безгалосую бсьсльную палату моцную ц, прынамс, голасную?"
Губарэвч: "Тая сытуацыя, якая была зь Вярхоным Саветам 12-га склканьня, нарад ц паторыцца з гэтай Палатай прадстанко. Нават кал на верасьнскх выбарах пройдзе 10% кандыдата ад апазыцы, нават кал пройдзе 50% – рэжым Лукашэнк мае се рычаг кантролю над гэтым "парлямэнтам" наянасьць большасьц апазыцыйных дэпутата ня створаць перашкоды для далейшага панаваньня Лукашэнк. У гэтай сытуацы можна спытаць, як ж сэнс сьц на такя выбары? Пытаньне давол складанае. Ус залежыць ад таго, ц пацьвердзяцца словы Лукашэнк, як сказа, што магчымае зьяленьне некаторых апазыцыянэра у парлямэнце. Насамрэч зьяленьне там людзей з апазыцыйным поглядам – гэта магчымасьць х далейшай раскрутк на нацыянальным узрон. Адна з праблема Беларус тым, што людзей з апазыцы, якя был б дастаткова пазнавальныя беларускм грамадзтве, вельм мала, адно-два прозьвшчы. Чатырохгадовы досьвед працы парлямэнце дапамог бы зьяленьню яшчэ некалькх прозьвшча".
Дракахруст: “Зараз мы жо перайшл да пытаньня ласна выбара, змаганьня за месцы гэтым парлямэнце. Зараз многя аналтык публцысты гавораць, што насельнцтва зусм не спрымае звышдэ: стабльнасьць, перамены, дэмакратыя, Эропа ц славянскае братэрства. Людзей, маля, цкавяць х будзнныя праблемы, што палтычны посьпех палтык атрымаюць тады, кал будуць гаварыць з выбаршчыкам пра праблемы, якя лчаць важным выбаршчык, а ня сам палтык. Але ц так гэта? Ц сьць прыклады такх посьпеха? Досьвед удалых “каляровых” рэвалюцый у Сэрб, Груз, Укране, Кргз паказвае, што посьпех там прыносл выбарчыя кампан, якя вялся якраз вакол агульнанацыянальных, дэалягчных праблема. А як будзе зараз у Беларус? Юры, якое Вашае меркаваньне?"
Губарэвч: "На маю думку н сам выбары гэтую палату прадстанко, н фальсыфкацыя гэтых выбара ня здольныя будуць выклкаць "каляровую" рэвалюцыю Беларус. Для гэта патрэбна шмат ншых чыньнка: узрастаньне недаверу да сньняшняй улады, настрой людзей на перамены – тое, што было названых вам кранах. Важна, каб людз зразумел, што з гэтым выбарам з падманам на гэтых выбарах у х скрал магчымасьць зьмянць нешта кране. На сньня большасьць беларускх выбаршчыка, якя цкавяцца выбарчым працэсам, разумеюць, што выбары Палату прадстанко ня сьць сродкам зьмены лады, бо сама палата някай уладай не валодае. Зьмена лады Беларус можа адбывацца выключна падчас прэзыдэнцкх выбара. Сярод названых вам крана у Сэрб ѕкране рэвалюцы адбылся сувяз якраз з прэзыдэнцкм выбарам, у Груз Кргз – у сувяз з парлямэнцкм, але гэтых апошнх выпадках мова шла пра выбары парлямэнты, якя с ж мел пэную рэальную ладу".
Дракахруст: "Алесь Чобат, вось Юры сказа, што выбаршчык павнны сьвядомць, што х скрал магчымасьць нешта зьмянць у кране. А х сьць такое жаданьне – нешта зьмянць у кране?"
Чобат: "У Сэрб Груз папярэдня лады прайграл се войны давял да паралюшу. Прайграная вайна паралюш улады засды прыводзяць да якой-кольвэк рэвалюцы. Тое самае было ва ѕкране, тольк ѕкрана прайграла войны гаспадарчыя, гандлвыя – як габрэ з Эгпту бегл людз з той Украны. Што да агульнай формулы, то яна Беларус сьць ужо цяпер. Я б сказа, што гэтая формула – недатыкальнасьць. Цяперашняя лада, асаблва на месцах, лезе пасюль, куды яе ня просяць. Чалавек прагаласава бы за таго, хто сказа бы: "Рук прэч ад цябе самога, ад твайго пашпарту, ад твайго права вучыцца, ад права ехаць вяртацца, ад права правозць тавар праз мяжу. Кал табе трэба 6 батарэек у прымач, ты ня мусш 6 разо езьдзць за мяжу, а зараз менавта так. Хай лада прыбярэ рук ад мах сотак, ад майго гароду. Гэта тыя самыя правы чалавека правы асобы".
Быкоск:"У нас у Беларус выбары адбываюцца па акругах, а не паводле партыйных сьпса. ¶ таму зровень выбара панжаецца да праблема акруг, да таго, што яны лчаць важным, а што не. Той палтык, як хоча мець посьпех у гэтай акрузе, павнен зважаць на патрэбы людзей. Тое, што Аб'яднаныя дэмакратычныя слы перафразавал лзунг Кастуся Калноскага пра кантроль над уладай, гэта добра, але людз пакуль ня бачаць, якм чынам гэта можа працаваць на х карысьць. Гэта магло б мець значэньне на мясцовых выбарах, але на парлямэнцкх гэта выглядае не настольк вдавочным. Мне здаецца вельм важным, каб падчас выбара палтык журналсты, так бы мовць, "выйшл з атобуса" паспрабавал камункаваць зь людзьм напрост. Пасьля таго, як улада зяла пад свой кантроль ндустрыяльныя сродк нфармацы – тэлебачаньне, рады, масавыя газэты, не пад кантролем застался кухонныя размовы. якя часы да перабудовы был апрышчам дысыдэнцкага руху. Зараз ужо нельга сказаць, што апазыцыя – такая жо важная тэма кухонных размова, яны для гэтых размова ня надта цкавыя. Гэтая цкавасьць падвышаецца тольк пэныя пэрыяды адзн з такх пэрыяда – гэта, як было тут сказана, прэзыдэнцкя выбары. А што рабць на парлямэнцкх выбарах, ц патрэбныя яны наагул для удзелу апазыцы? Мне было вельм непрыемна чытаць пастанову сойму парты БНФ, што яны разглядаюць удзел у гэтых выбарах выключна як падрыхтоку да наступных прэзыдэнцкх выбара. Нават ня ставцца задача дасягнуць перамог. Кал гаворыцца, што мы будзем тольк весьц нфармацыйную працу, а апошн момант здымем свае кандыдатуры – то перамог чакаць не выпадае. Нават тыя праладныя кандыдаты, якя ходзяць на прым да прэзыдэнта, каб даведацца, ц трэба м сьц на прэзыдэнцкя выбары, ус ж спрабуюць працаваць у акрузе, ня кожны, але многя зь х спрабуюць зрабць нешта добрае заважальнае свай акрузе атрымаць непадробную частку свайго рэйтынгу".
30.06.2008 21:29 Юры Дракахруст
Обсудить новость на Форуме