21:00 28.11.2010 | Все новости раздела "Белорусская социал-демократическая партия (Грамада)"
ШТО ЗАСТАНЕЦЦА АД ВЫБАРАЎ?
Наўрад ці я адкрыю нейкую таямніцу, калі скажу, што прэзыдэнтам Беларусі застанецца Аляксандар Лукашэнка. Да гэтай высновы схіляюць ня толькі агульныя меркаваньні, але і хада выбарчай кампаніі: рэйтынгі паказваюць досыць памяркоўны, скажам так, узровень электаральнай падтрымкі яго апанэнтаў, маніфэстацыя 24 лістапада – рэпэтыцыя Плошчы, прадэманстравала абмежаванасьць мабілізаванай вулічнай падтрымкі альтэрнатывы.
Так што пытаньне, на мой погляд, ня ў тым, ці застанецца Лукашэнка, а які Лукашэнка застанецца, ў чым зьменіцца Беларусь, дзякуючы выбарчай кампаніі.
Адно з магчымых наступстваў - вяртаньне да дыялёгу, збліжэньня з Эўропай, якое было моцна падарванае напачатку гэтага году. Гэта адбываецца ўжо цяпер, дастаткова прыгадаць візыты ў Менск літоўскага прэзыдэнта і міністраў замежных справаў Нямеччыны і Польшчы.
На мой погляд, цяперашні момант – удалы для фармаваньня парадку дня дыялёгу з боку Эўропы, паколькі пад пытальнікам пазыцыя Расеі. Існуе дакладная заканамернасьць: тым больш ціск з боку Расеі – тым больш афіцыйны Менск схільны рабіць лібэралізацыйныя жэсты. Так, ня больш чым жэсты, палітычныя пацёмкінскія вёскі. Я згодны з апанэнтамі Realpolitik у тым, што ніякай сапраўднай дэмакратызацыі пры Лукашэнку адбыцца ня можа. Я нязгодны зь імі ў тым, што пацёмкінскія вёскі, асобныя лібэралізацыйныя крокі, падрумяньваньне пысы айчыннай улады – гэта горш, чым дэманстрацыя яго ва ўсёй натуральнай прыгажосьці.
Што застанецца ад выбараў у сэнсе ўнутранай сытуацыі? Выбары, нават самыя несвабодныя і несправядлівыя – гэта форма нацыянальнай дыскусіі аб далейшых шляхах краіны.
І мне здаецца, што адной з тэмаў гэтых дэбатаў была Расея, яе значэньне для Беларусі. Паколькі размова ідзе не пра акадэмічную дыскусію, а пра палітыку, то вельмі важна, якія месцы зоймуць (ці на якія будуць пастаўленыя) Уладзімер Някляеў і Рыгор Кастусёў.
Я не выключаю схему вельмі прыгожага і лягічнага вяртаньня Аляксандра Мілінкевіча. Чысты сцэнар такі: Кастусёў займае другое месца, набіраючы меней, чым Мілінкевіч у 2006 годзе. Расеі дэманструецца, што твар колькі-небудзь значных сілаў у беларускай апазыцыі вось такі – Мілінкевіч+Кастусёў, што ёсьць маленькі аргумэнцік для палітычнага прымірэньня Лукашэнкі з Масквой. Затое – велізарны для вяртаньня Мілінкевіча ўсяго ў белым. Ён жа не прайграе гэтыя выбары. І тады робіцца магчымым праект, які агучыў Пётар Марцаў пару гадоў таму – фармаваньне праэўрапэйскай, памяркоўнай, да пэўнай ступені ляяльнай партыі. Пры гэтым, што важна – антырасейскай, хаця магчыма таксама памяркоўна. І ўсе задаволеныя: Эўропа атрымлівае нейкага дадатковага партнэра, рухавічок ў свой бок ня толькі на ўзроўні калідораў ўлады і інтарэсаў, але і грамадзтва і ідэалаў.
Гэта ў прынцыпе карысна і для Лукашэнкі. І ня толькі ляяльнасьцю такога ўтварэньня, але і тым, што яно ў пэўным сэнсе вырачанае на існаваньне ў гета, яно ня вылезе нават тэарэтычна на электаральную пляцоўку Лукашэнкі, яно заўсёды будзе пэрсонай нон грата ў Маскве. Што Аляксандра Рыгоравіча ня можа ня радаваць.
Ці можа зламацца гэты сцэнар? Тэарэтычна кажучы, так. Ці не ўпершыню на гэтых выбарах мы пачулі з апазыцыйнага боку рыторыку калі не прарасейскую, то такую, якая катэгарычна адмаўляе ранейшую звыклую рыторыку.
Гэта, наагул кажучы, можа мець нейкі працяг. Вяртаючыся да схемы прыгаданага Пятра Марцава , агучанай, здаецца, ў 2007 годзе, можна дапусьціць нейкую кааліцыю гэтага сэгмэнта апазыцыі са шматлікімі людзьмі ва ўладзе і па-за яе межамі, якія інтарэсамі, ідэямі ці пачуцьцямі зьвязаныя з Расеяй. І тады цалкам магчыма паўставаньне "рускай" партыі – калі не альтэрнатывы, то па меншай меры нейкай арганізаванай сілы. Тады ў 2007 годзе Марцаў апісваў гэта як усяго толькі нейкі настрой. Дзякуючы выбарам, посьпеху Някляева ў прыватнасьці, гэты настрой, плынь, лад думак можа стаць калі не арганізаванай структурай, то супольнасьцю, якая асэнсоўвае сябе як такая.
І ў такой якасьці яна можа стаць партнэрам Расеі.
Бо так уяўляецца, што абмежаваньне Расеі ў сэнсе нейкіх рэзкіх крокаў адносна Беларусі абумоўлена і адсутнасьцю адказу на пытаньне – а што будзе потым? Вось хто такі Х, які прыйдзе на зьмену Лукашэнку, на каго ён будзе абапірацца, чые інтарэсы выражаць, ці ня ёсьць яго заляцаньні да Масквы – эпігонства шматгадовай гульні Лукашэнкі? Расейцы могуць пачаць больш актыўна гуляць на карысьць пераменаў у Беларусі, калі ўбачаць (ці сфармуюць) больш зразумелую сацыяльна-палітычную базу гэтых пераменаў. Пажадана больш зычлівую да Масквы, але найперш больш зразумелую.
Назву «руская», «праруская» я ўжываю ў двукосьсі – ўласна расейскасьці ў ёй не болей , чым у праекце Мілінкевіча – праэўрапейскасьці. Абедзьве зьявы – на жаль ці на шчасьце – глыбока айчынныя і ўкаранёныя ў родную глебу.
Так што вынікам выбараў можа стаць фармаваньне на базе «Гавары праўду» (ці, дарэчы, на нейкай іншай) аформленай прарасейскай сілы. У дадатак да праэўрапейскай сілы на чале з Мілінкевічам.
Так што, акрамя Лукашэнкі, гэтыя выбары выйграюць Мілінкевіч і Някляеў. Калі здолеюць.
(Выступ на трэцім кангрэсе новай беларускай дыяспары Эўропы і ЗША, Бэрлін)
/
Обсудить новость на Форуме