18:30 15.05.2015 | Все новости раздела "Белорусская социал-демократическая партия (Грамада)"
Някляеў стварае рух «За дзяржаўнасьць і незалежнасьць Беларусі» (дапоўнена)
Паэт, былы кандыдат на прэзыдэнта і палітвязень, былы кіраўнік кампаніі «Гавары праўду» Ўладзімер Някляеў пачаў стварэньне новага агульнанацыянальнага руху.
Уладзімер Някляеў, які ў красавіку сышоў з пасады старшыні кампаніі «Гавары праўду», распавёў пра сваю новую грамадзкую ініцыятыву ў інтэрвію Радыё Свабода:
«Рух называецца „За дзяржаўнасьць і незалежнасьць Беларусі“ — так, я займаюся гэтым амаль штодзённа. Мушу сказаць, што ўсё ідзе так, як я і чакаў: ёсьць запалоханае і пасіўнае грамадзтва. Можа быць, маюць рацыю тыя, хто мне даводзіць, што час гэты — не для стварэньня нейкіх масавых народных рухаў. Як бывае час для стварэньня новай рэлігіі, так і час, калі яе стварыць немагчыма. Але я перакананы, што чакаць нейкага спрыяльнага часу не даводзіцца. Усё-ткі мы маем відавочную пагрозу нашай дзяржаўнай незалежнасьці. Тое, што заяўляе Лукашэнка, што ў яго нейкія ёсьць сілы дзеля таго, каб справіцца зь любым ворагам, „які пасягне хоць на кавалак беларускай зямлі“, гэта ўсё — пусты вецер. Таму, што няма такіх сілаў, бо ня створаныя нацыянальныя сілы, якія б адстойвалі Беларусь. Спэцслужбы ягоныя наскрозь прарасейскія. Я там быў і меў магчымасьць пазнаёміцца з найвышэйшым камандаваньнем гэтых службаў і сярэднім. І ўсе яны амаль што — так званы „рускі мір“. І ў войску беларускім па-сутнасьці адныя расейскія генэралы і, хутчэй за ўсё, яны выканаюць загад Пуціна, пра што яны і кажуць, калі арыштоўваюць нашых актывістаў. Маўляў, што сюды прыйдзе Пуцін, сюды прыйдзе „рускі мір“, і мы вам тады, нацыяналістам, пакажам.
Я глыбока перакананы, што захаваць і ўратаваць Беларусь можа толькі беларускі народ. Але сёньня народ проста не разумее, што цяпер адбываецца: як яго падманваюць, як ім маніпулююць — ну проста не разумее. Усе зазамбаваныя гэтай афіцыйнай беларускай і расейскай прапагандай і насамрэч вераць, што Пуцін паклапоціцца пра Беларусь, каб толькі ня сталася так, як сталася ва Ўкраіне. Таму трэба людзям тлумачыць, што ўсё сур’ёзна, што бязь іх удзелу ў будучыні Беларусі гэтай будучыні можа проста ня стацца. Вось дзеля гэтага я і пачаў гэтым займацца».
Карэспандэнтка: «Якімі сіламі Вы ствараеце гэты рух, хто Вам дапамагае?»
«Ёсьць людзі, якія даўно займаюцца тым, што працуюць для таго, каб Беларусь была беларускай. Ёсьць таксама людзі, якія пакуль што ні да якіх апазыцыйных кампаніяў, партыяў ці рухаў не далучаліся. Я спрабую працаваць праз усіх, а ў пераважнай большасьці мае спробы скіраваныя на тое, каб выйсьці на новых людзей, каб далучыць да гэтага руху сьвежыя сілы. Пакуль што, калі ўлічваць сытуацыю, у якой мы знаходзімся, тое, што чую ў адказ — рэха на мае прапановы — стварае ўва мне надзею, што гэта можа адбыцца».
Карэспандэнтка: «Гэта можа быць новая палітычная партыя?»
«Ні ў якім разе, не павінна быць ніякай палітычнай партыі. Больш за тое — не павінна быць лякальнай структуры з кіраўніцтвам у Менску, як гэта звычайна бывае. Каб адсюль ішлі нейкія каманды і тут акумуляваліся ўсе магчымыя сродкі, неабходныя для існаваньня партыі ці руху. Каб да актывістаў на месцах у першую чаргу даходзілі загады, а ўжо пасьля — вынікі гэтай працы і каб яны заставаліся проста пешкамі і выканаўцамі нечых загадаў і волі. Не! Гэта павінна быць абсалютна роўная сытуацыя: любая раённая арганізацыя павінна быць роўная зь любой сталічнай ва ўсім. І ў гэтым якраз ідэя стварэньня руху. Безумоўна, павінна быць толькі каардынацыя і ня больш за тое. Мадэль павінная быць адваротная — ня зьверху ўніз, а зьнізу ўверх — толькі тады можна разьлічваць на посьпех. Я ня маю нічога супраць палітычных партыяў: няхай яны займаюцца тым, чым займаюцца — кожны выбірае сам. Адзінае — тое, як яны цяпер пачалі займацца выбарамі, што яны робяць і як яны рыхтуюцца да выбараў, як зьбіраюцца ўдзельнічаць — вось у гэтым дзейнасьць іх не ўяўляецца мне такой, якой яна павінна была б быць на сёньня».
Карэспандэнтка: «Сутнасьць дзейнасьці палітычных партыяў — прыйсьці да ўлады. А якім чынам рух мае рэалізаваць свае задачы?»
«А рух будзе дапамагаць прыйсьці да ўлады тым людзям, якія ўсё ў гэтай краіне зьменяць. Што, такіх людзей няма? Іх больш, чым тых, хто трымаецца за свае пасады, якіх судзяць амаль праз дзень, якія крадуць. Нават паводле дасьледаваньняў, якія праводзяцца незалежнымі сацыялягічнымі службамі, у гэтых умовах, калі людзі ўсяго баяцца, 52% зь іх скажуць, што нам гэта ўсё абрыдла. Мы хочам, каб у гэтай краіне ўрэшце рэшт адбыліся зьмены. Так што, як бы хто каго ні палохаў, але разьвіцьцё падзеяў прывядзе да таго, што людзі ўсё зразумеюць і зробяць высновы».
Карэспандэнтка: «Чаму такі рух Вы не спрабавалі ці не захацелі стварыць у рэчышчы кампаніі «Гавары праўду»?»
«Таму, што гэтым не павінна займацца нейкая адна структура. У нас як, у апазыцыі? — Як толькі ты прапануеш хоць адну ідэю — вельмі слушную, ня надта слушную — супраць яе адразу будуць змагацца ўсе астатнія. Вось увесь мой досьвед працы ў апазыцыі кажа менавіта пра гэта. Тое, што адбылося падчас працэсу вылучэньня адзінага кандыдата — гэта з той жа сэрыі. Плюс яшчэ, што была пастаўленая задача тымі людзьмі, якія кантралююць некаторых так званых апазыцыянэраў — не дапусьціць вылучэньня адзінага кандыдата. І гэта ўсё блякавалася, і склалася сытуацыя, тая, якая склалася. А менавіта — сытуацыя 2010 году, калі кожны прэцца адзін. Толькі ў адрозьненьне ад 2010 году ніхто ня мае ніякай падтрымкі — ні матэрыяльнай, ні маральнай. І ўсё гэта будзе фэйк, суцэльны фэйк».
Карэспандэнтка: «Якой менавіта будзе дзейнасьць вашага руху?»
«Акцыі ў абарону дзяржаўнасьці і незалежнасьці Беларусі. Вы бачылі якую-небудзь такую акцыю на дзяржаўным узроўні? Можа, такой акцыяй можна назваць парад у Менску 9 траўня, калі разам з трактарамі і МАЗамі ішлі расейскія войскі? Гэта ёсьць паказьнік таго, што Беларусь гатовая бараніць сваю дзяржаўнасьць і незалежнасьць? Ці пустыя заявы пра нашую эканамічную моц, калі мы ізноў просім у Кітая сем мільярдаў? Гэта палова дзяржаўнага бюджэту? І калі кажуць, што ўсім нам трэба яднацца вакол моцнага прэзыдэнта, то паўстае пытаньне — а дзе моц? Моцны гаспадар у хаце той, хто ўтрымлівае сям’ю і можа адкласьці грошы, словам — калі ён гаспадар у сваёй хаце. А калі ты маеш хату, а калодзеж, дзе ты бярэш ваду, — у двары ў суседа, то які ты гаспадар? Трэба выкопваць свой калодзеж. Але на гэта ўлада, Лукашэнка не ідзе, бо дзеля гэтага трэба мяняць сыстэму. Трэба рабіць ня толькі глыбокія структурныя эканамічныя рэформы, але і палітычныя. А яны азначаюць, што калі на іх пайсьці, то гэта канец гэтаму рэжыму. Вось тупік, у які загнаў краіну, народ сёньняшні рэжым, зь якога трэба шукаць выйсьце. Выйсьцем можа быць толькі народны рух, і я ніякага іншага выйсьця ня бачу».
Карэспандэнтка: «Гэта будуць нейкія масавыя вулічныя акцыі ці якія іншыя?»
«Так, выходзіць у Слоніме люд з транспарантамі за незалежнасьць, дзяржаўнасьць Беларусі. І калі людзей, якія выходзяць з такімі транспарантамі і заклікамі, пачынае біць міліцыя, якая прадстаўляе гэтую самую незалежную дзяржаву, то ўзьнікае пытаньне: што мы маем на сёньняшні дзень у тым, што называецца беларускай уладай?»
Карэспандэнтка: «Наколькі рэальна спадзявацца, што людзі выйдуць, на вуліцы, ведаючы што іх чакае?»
«Разьвіцьцё падзеяў — пабачыце і ўзгадаеце маё слова — змусіць людзей так сябе паводзіць. І ў рэшце рэшт змусіць да больш актыўных, наўпростых дзеяньняў уладаў. І калі казаць пра нейкі ўнутрынацыянальны дыялёг, то ён можа палягаць толькі на гэтых прынцыпах — на грунце нашай дзяржаўнасьці і незалежнасьці. І тут ня можа быць аніякіх супярэчаньняў і спрэчак, ніякіх мардабояў на вуліцы паміж тымі, хто з боку дзяржавы, і хто з боку народу за незалежнасьць».
Карэспандэнтка: «На якой стадыі цяпер стварэньне гэтага руху, калі ён можа заявіць пра сябе?»
«Вы вельмі проста ўяўляеце стварэньне гэтага руху — сёньня пачаўся, а заўтра стварыўся. Гэтая праца можа заняць вельмі працяглы час. Стварыць можна аргкамітэт — што мы і створым, але стварыць сам рух — для гэтага насамрэч неабходна нашмат больш часу, чым для стварэньня нейкай партыі. Пакуль ня будзе рэальнай сілы, казаць пра гэта зарана. Таксама ня буду казаць пра нейкія іншыя даты ці пляны, пакуль у мяне ня будзе нейкага рэальнага выніку. Ужо заяўнікаў пра тое, што яны настваралі партыяў, рухаў і чаго толькі яшчэ не настваралі — вельмі багата, колькі жыву, гэтулькі чую. Калі скласьці сьпіс з таго, што створана, то для ўлады ўжо і месца не застанецца. Але чамусьці пануе ўлада, чамусьці пануе рэжым...»
Карэспандэнтка: «Чаму Вы — паэт і творца — распачалі гэтую справу?»
«Я перш за ўсё — беларус. І я хачу, каб у мяне — беларуса — была Беларусь, тая зямля, у якой ляжаць усе мае продкі. І пакуль я жывы, я буду за гэта змагацца. Незалежна ад таго, у апазыцыі гэта буду рабіць ці па-за апазыцыяй, жывы ці мёртвы».
* * *
Місія Ўладзімера Някляева — фантастычна цяжкая, — Аляксандар Класкоўскі
Уладзімер Някляеў
Палітоляг Юры Чавусаў у адзначыў, што дагэтулешняя гісторыя стварэньня падобных рухаў у Беларусі даволі сумная:
«У Беларусі ёсьць вялікі скепсіс адносна стварэньня новых рухаў. Здаецца, сам Уладзімер Пракопавіч казаў неяк вельмі красамоўныя словы: маўляў, усе мы ведаем, як ствараюцца новыя рухі. То бок праблема ў тым, што прыцягненьне новых людзей пры стварэньні новых рухаў адбываецца ў меншай ступені, чым перацягваньне людзей з розных іншых структур. Што да такіх амбітных заяваў пра стварэньне руху, які аб’яднае ўсіх-усіх-усіх, то гісторыя падобнага кшталту ініцыятываў у Беларусі даволі сумная. Тут можна прыгадаць гісторыю руху „Воля народу“ спадара Казуліна і некалькі іншых падобнага кшталту ініцыятываў», — кажа экспэрт.
Таксама, паводле слоў Чавусава, вельмі дзіўна, што Някляеў і ягоныя паплечнікі зусім нядаўна не падтрымалі такую ініцыятыву, як Усебеларускі кангрэс за незалежнасьць, якая вельмі падобная да таго, што цяпер зьбіраецца рабіць Някляеў:
«Таму тут вельмі дзіўна атрымліваецца, што ініцыяваньне новых амбітных рухаў у Беларусі робіцца звыклай практыкай. То бок няма нічога больш звыклага, як абвестка пра стварэньне чагосьці супэрновага», — адзначае ён.
Палітычны аналітык Аляксандар Класкоўскі ў размове з Радыё Свабода адзначыў, што новую ініцыятыву Ўладзімера Някляева трэба разглядаць перш за ўсё ў кантэксьце крызісу апазыцыі і палітычнай барацьбы зь цяперашнім рэжымам.
Аляксандар Класкоўскі«Я разумею матывы Ўладзімера Някляева. Гэта ўсё адбываецца на тле ягонага выхаду з традыцыйных апазыцыйных структур, бо там не паразумеліся наконт адзінага кандыдата і ў гэтым адлюстраваліся ўвогуле глыбокія супярэчнасьці — я б сказаў, крызіс структураванага апазыцыйнага руху. Менавіта таму Някляеў падкрэсьлівае, што ён ня хоча, каб гэта была чарговая арганізацыя з офісам, рэгіянальнымі суполкамі, а нейкая больш гарызантальная структура, дзе болей самакіраваньня і ініцыятывы. Сапраўды, гэта патрэба ў рэфармаваньні апазыцыйнага руху. Што б ні казалі, гэта ўсё роўна трэба разглядаць у плашчыні барацьбы зь цяперашнім рэжымам, барацьбы за палітычныя перамены ў Беларусі. Аднак разам з тым хачу падкрэсьліць, што гэта ня першая такога кшталту спроба, бо крызіс у традыцыйнай апазыцыі даўні», — кажа ён.
Класкоўскі таксама ўзгадвае пра мінулыя спробы стварыць аналягічныя надпартыйныя рухі: гэта і «Воля народа» Аляксандра Казуліна, і ініцыятыва Аляксандра Мілінкевіча — рух «За свабоду», які спачатку задумваўся як шырокі нацыянальны рух, а ў выніку стаў гібрыдам палітычнай партыі ды арганізацыі няўрадавага сэктару.
«То бок, так ці інакш, гэтыя спробы былі ня надта ўдалыя ці зусім няўдалыя. І калі казаць пра пэрспэктыву гэтай новай ініцыятывы Ўладзімера Някляева, то я проста ня бачу нейкіх чыньнікаў, якія б дазвалялі зрабіць такога кшталту прарыў. Сам Някляеў — чалавек пасіянарны, энэргічны, які ня можа проста так сядзець як пэнсіянэр на лаўцы і глядзець, як сёньня пад пагрозай незалежнасьць Беларусі. Таму ён будзе дзейнічаць, і я думаю, што знойдзецца нейкае кола актывістаў, якія будуць шчыра яго падтрымліваць, але бяда ў тым, што маса народа пасіўная. І тут нават ня толькі страх перад рэпрэсіямі дзейнічае (хоць пасьля 2010 году і гэтая засечка ў памяці сядзіць: хто рыпнецца супраць улады, мала не падасца), аднак яшчэ і такі фаталізм, асабліва на тле ўкраінскіх падзеяў. У большасьці беларусаў сядзіць такая стрымка, што пачнём тут бунтаваць, умоўна кажучы, будзе як ва Ўкраіне: драма, кроў, вайна і г. д. І вось гэта страшэнны мэнтальны тормаз, які робіць фантастычна цяжкай і няўдзячнай тую місію, якую добраахвотна на сябе ўскладае Ўладзімер Някляеў», — лічыць аналітык.
Класкоўскі кажа, што ў прынцыпе ідэя абароны незалежнасьці — гэта тая ідэя, па якой дэмакратычныя сілы могуць знайсьці кансэнсус. Але на практыцы нават вакол такой адназначнай ініцыятывы можа не адбыцца аб’яднаньня. Напрыклад, сярод апазыцыі нібыта ніхто ня быў супраць ідэі адзінага кандыдата, але потым выявілася, што дамовіцца ўсё роўна не ўдаецца.
«Таму тут яшчэ праблема і ў амбіцыях розных палітычных сіл. Так ці інакш, касьцяк любога руху прыйдзецца ствараць з тых самых актывістаў. Слаба верыцца, што нейкі рабацяга з МТЗ ці, тым болей, цэлы цэх возьме і ўступіць у гэты рух — таму што гэтыя людзі пасіўныя, гэта людзі, зь якімі трэба працаваць і зноў жа праз кола актывістаў пашыраць свае ідэі. Мы бачым, што кожная падобная ініцыятыва дэ-факта проста пачынае перацягваць актывістаў зь іншых структур, бо іх мала, а ў рэгіёнах іх проста на пальцах адной рухі можна пералічыць. Таму гэта таксама будзе вялікай праблемай. Плюс, калі казаць пра ідэю незалежнасьці — дык а хіба кіраўніцтва краіны супраць? Яно таксама будзе гуляць на гэтым полі, і таму тут трэба або неяк пазыцыянавацца і казаць, што мы па-рознаму глядзім на гэтыя пытаньні, або ўлада будзе старацца падмяць пад сябе гэты рух», — адзначае палітычны аналітык.
Адзін зь лідэраў кампаніі «Гавары праўду» Сяргей Вазьняк паведаміў Радыё Свабода, што ніякай афіцыйнай пазыцыі адносна новай ініцыятывы Някляева ў арганізацыі няма. «Мы гэта не абмяркоўвалі», — заявіў ён, адказваючы на пытаньне, ці падтрымае «Гавары праўду» ініцыятыву «За дзяржаўнасьць і незалежнасьць Беларусі».
Някляеў узначальваў кампанію «Гавары праўду» на працягу пяці гадоў і пакінуў яе на пачатку красавіка 2015 году.
Обсудить новость на Форуме