22:21 10.03.2009 | Все новости раздела "Белорусская социал-демократическая партия (Грамада)"
МАНИФЕСТ РЕАЛЬНОГО СОЦИАЛИЗМА
91 год назад Исполнительный комитет Рады Всебелорусского съезда принял 2-ю Уставную грамоту к народам Белоруссии, в которой провозгласил создание Белорусской Народной Республики в пределах этнических границ.
События в начале 1918 года развивались быстро, да к тому же было «ускорено» само время. 17 февраля 1918 года минские газеты опубликовали сообщение о введении нового календаря: 1 февраля надлежало считать как 14 февраля.
В те дни газета «Вольная Беларусь» печатала следующую хронику минских событий (язык и орфография оригинала):
«24 лютага. …Кажуць, што злавілі старшыню бальшэвіцкага ўраду Ландэра і „глаўказапа“ Мясьнікова, каторыя хацелі ўцячы (На самом деле, несмотря на то, что несколько вагонов отступающих большевиков сошло с рельсов после диверсии минских рабочих-железнодорожников, Ландеру и Мясникову удалось в ночь на 19 февраля бежать в направлении Смоленска — см. от 21.02.2009. — Ред.). У вечар 19-го лютага беларусы зноў забралі сабе б. губэрнатарскі дом, адкуль у свой час бальшэвікі іх выгналі.
Служачыя залезн. дарогі ў Мінску адмовіліся памагаць эвакуацыі вайсковых інстытуцый з прычыны нівыплачэння пенсіі. Праз тое эвакуацыя прымушана была адбывацца на аўтомобілях. На тракці барысаўскім было нібывалае зграмадзэнне. Аўтомобілі ехалі на ўсю моц. Цягнуліся на тракці кучы салдатаў панурыя і хмурыя.
Почта засталася ў Мінску, пастанавіла наогул ні пакідаць места.
Выкан. Камітэт Рады 1-га Усебеларускага зьезду выдаў гэтакі прыказ за № 1:
„Выканаўчы Комітэт Рады 1-го Усебеларуск. Зьезду ўзяў уласьць у свае рукі. Дзеля падтрымання парадку ў горадзі назначаецца камэндант т. Езовітаў. Наказваецца мяшкаючым у горадзі салдатам і местоваму насяленню трымацца сьціслага парадку. Усім організацыям, каторыя самахаця сталі на варту па асобным часткам горада, прапануецца зьвяртацца да камэнданта, пляц Волі, д. 6, губэрнатара“».
Обратим внимание: комендант Минска, будущий военный министр БНР Константин Езовитов еще назывался с префиксом «т.» — товарищ…
А 25 февраля немцы-оккупанты попытались «сократить» и товарища-спадара Езовитова, и провозглашенную (после бегства большевиков) власть Рады:
«25 лютага г.г. немецкімі ваеннымі часьцямі быў заняты б. губэрнатарскі дом, у якім меў памяшканне Беларускі Народны сэкрэтарыят. Тымчасам Сэкрэтарыят ні мае ніякага памяшкання…»
Деятель белорусского возрождения Язэп Лёсик написал о том событии:
«У час акупацыі Менску германскімі войскамі 25 лютага ў памяшканне Народнага Сакратарыяту прыйшоў германскі камендант і збройнай сілай забраў памяшканне Сакратарыяту і скінуў беларускі нацыянальны сцяг. У памяшканні быў зроблены вобыск, забраны грошы і разагнаны служачыя. Народны Сакратарыят зрабіў запытанне германскім акупацыйным уласцям, на якой падставе ўчыніўся вышэйпамянёны гвалт і якія, наогул, адносіны германскай улады да дзяржаўнага будаўніцтва Беларусі, але адказу не атрымаў».
К 3 марта 1918 года «Вольная Беларусь» осмотрелась и писала сдержанно-оптимистично:
«З прыходам немцаў на вуліцах Мінску пацішэло, кончылася начная страляніна, зьменшыліся разбоі і грабежы. Крыху патанелі дробныя тавары і прадукты, хаця падвозу ішчэ няма. Ачышчаны і ўпарадкаваны вакзалы, прыбіраюцца вуліцы.
Почта покуль што зачынена. Ні працуе тэлеграф і тэлефон. Тэлеграфных і пачтовых зносін з другімі гарадамі німа. Каля нямецкай камэндатуры пастаянна стаіць некалькі сот чалавек. Гэта бежанцы прыходзюць за рознымі спраўкамі…
Члены Мінскай Гарадзкой управы вярнуліся на сваё мейсцо ў той самы дзень, як бальшавікі пакінулі горад, і цяпер ужо ўзяліся за працу.
За апошнія дні чуць ні ўвесь горад гаворыць аб беларусах, аб Беларускім Народным сэкратарыяце. Большасць гарадскога насялення зрабілася прыхільнікамі беларушчыны…»
Полагаем, что для Беларуси главным событием 3 марта 1918 года явилось все же не то, что «чуть ли не весь Минск говорит о Белорусском Народном секретариате», а то, что в этот день в Бресте был подписан мирный договор между Советской Россией и Германией. Оккупированная Беларусь стала заложницей кайзера при выдвижении правительству Ленина ультиматума о выплате контрибуций.
Справка. Согласно условиям Брестского мира:
* От России отторгались Польша, Украина, Белоруссия, Прибалтика и Финляндия.
* Советское правительство прекращало войну с Украинской Народной Республикой и заключало с ней мир.
* Армия и флот демобилизовывались.
* Россия выплачивала 6 миллиардов марок репараций плюс уплата убытков, понесенных Германией в ходе революции — 500 млн. золотых рублей.
Сам Ленин называл этот мир «похабным»: огромные контрибуции, роспуск армии и флота. Но главное похабство было в том, что Брест помог большевикам удержать власть. Удержать за счет белорусов. Оттого сегодня непонятно, почему 23 февраля в Минске — «День защитников Отечества». В реальности то был день «сдатчиков» Отечества — белорусские земли до конца 1918 года сдавались в германскую оккупацию.
В ответ на Брестский мир Исполнительный комитет Рады Всебелорусского съезда издал 9 марта 1918 года программный документ с названием «Вторая Уставная грамота к народам Белоруссии». Случилось в истории так, что после появления 25 марта Третьей грамоты Вторая отошла на второй план, ей меньше уделялось внимания. А между тем как раз в ней были определены государственный строй БНР, права и свободы граждан. Провозглашалось в границах расселения и численного перевеса белорусского народа новое государство — Белоруская Народная Республика. Для своего времени Вторая грамота была весьма прогрессивным документом. Перечитаем его (текст оригинала):
Другая Ўстаўная Грамата да народаў Беларусі
У часе сусьветнай вайны‚ што бурыць адны моцныя дзржавы і аслабляе другія‚ абудзілася Беларусь да дзяржаўнага жыцьця. Пасьля трох з паловаю вякоў няволі ізноў на ўвесь сьвет кажа беларускі народ аб тым‚ што ён жыве і будзе жыць. Вялікі народны Збор — Усебеларускі Зьезд 15–17 сьнежня 1917 року‚ дбаючы аб долі Беларусі зацьвердзіў на яе землях рэспубліканскі лад. Выпаўняючы волю Зьезду і баронячы дзяржаўныя правы народу‚ Спаўняючы Камітэт Рады Зьезду гэтак пастанаўляе аб дзяржаўным устроі і аб правох і вольнасьцях яе грамадзян і народаў:
1. Беларусь у рубяжох расьсяленьня і лічэбнай перавагі беларускага народу абвяшчаецца Народнай Рэспублікай.
2. Асноўныя законы Беларускай Народнай Рэспублікі зацьвердзіць Устаноўчы Сойм Беларусі‚ скліканы на асновах агульнага‚ роўнага‚ простага‚ патаёмнага і прапарцыянальнага выбарчага права‚ не зважаючы на род‚ народнасьць і рэлігію.
3. Да часу‚ пакуль зьбярэцца Устаноўчы Сойм Беларусі‚ заканадаўчая ўлада ў Беларускай Народнай Рэспубліцы належыць Радзе Усебеларускага Зьезду дапоўненай прадстаўнікамі нацыянальных меншасьцяў Беларусі.
4. Спаўняючая і адміністрацыйная ўлада ў Беларускай Народнай Рэспубліцы належыць Народнаму Сакратарыяту Беларусі‚ які назначаецца Радаю Зьезду і перад ёю трымае адказ.
5. У рубяжох Беларускай Народнай Рэспублікі абвяшчаецца вольнасьць слова‚ друку‚ сходаў‚ забастовак‚ хаўрусаў; безумоўная вольнасьць сумленьня‚ незачэпнасьць асобы і памешканьня.
6. У рубяжох Беларускай Народнай Рэспублікі ўсе народы маюць права на нацыянальна-пэрсанальную аўтаномію; абвяшчаецца роўнае права ўсіх моваў народаў Беларусі.
7. У рубяжох Беларускай Народнай Рэспублікі права ўласнае ўласнасьці на зямлю касуецца. Зямля перадаецца бяз выкупу тым‚ што самі на ёй працуюць. Лясы‚ вазёры і нутро зямлі абвяшчаюцца ўласнасьцю Беларускай Народнай Рэспублікі.
8. У рубяжох Беларускай Народнай Рэспублікі ўстанаўляецца найбольшы 8-гадзінны рабочы дзень.
Абвяшчаючы ўсе гэтыя правы і вольнасьці грамадзян і народаў Беларускай Народнай Рэспублікі‚ мы‚ Спаўняючы Камітэт Рады Зьезду‚ абавязуемся пільнаваць законнага парадку жыцьця ў Рэспубліцы‚ сьцерагчы інтарэсаў усіх грамадзян і народаў Рэспублікі і захаваць правы і вольнасьці працоўнага люду. А таксама даложым усіх сілаў‚ каб склікаць у найбліжэйшым часе Ўстаноўчы Сойм Беларусі.
Усіх верных сыноў Беларускай Зямлі клічам памагчы нам ў цяжкой і адказнай нашай працы.
Спаўняючы Камітэт Рады 1-га Ўсебеларускага Зьезду
Выдана ў Менску-Беларускім 9 сакавіка 1918 року.
Поддерживался, как видим, лозунг отмены частной собственности на землю… Да это же советская власть — реальный такой социализм, только без большевистских претензий на мировую революцию!
18 марта Рада Всебелорусского съезда наконец провозгласит себя Радой Белорусской Народной Республики — возьмет функции парламента. В состав Рады вместе с деятелями белорусского возрождения войдут представители земств, органов городского самоуправления.
До наступления символьной даты 25 марта — выхода Третьей Уставной грамоты и объявления полной независимомти БНР — оставалось менее трех недель…
// 11:54 //
Обсудить новость на Форуме