23:00 22.09.2015 | Все новости раздела "Белорусская социал-демократическая партия (Грамада)"
Байкот як сродак адцягненьня ўвагі (дап)
Прайшла палова месяца, адведзенага на агітацыйную кампанію. Надрукаваныя перадвыбарчыя праграмы кандыдатаў, адбыліся іх першыя выступы па ТБ. І хоць сапраўднымі выбарамі цяперашнюю кампанію назваць нельга, для дасьледчыка ўяўляе цікавасьць сам ход дыскусіі ў грамадзтве паміж палітычнымі апанэнтамі. Які галоўны мэсыдж пасылаюць кандыдаты электарату? Якую асноўную тэму яны прапануюць для абмеркаваньня? Усё гэта вельмі шмат кажа пра стан масавай сьвядомасьці ў краіне, пра здольнасьць грамадзтва і эліты адэкватна ацэньваць гістарычныя рэаліі, усьведамляць праблемы і знаходзіць іх рашэньні.
Цалкам зразумела, што Аляксандар Лукашэнка і два ягоныя спарынг-партнэры, апэлюючы да ўкраінскіх падзеяў, імкнуцца навязаць грамадзтву дылему: мір ці вайна? Парадак, стабільнасьць — або беспарадак і дэстабілізацыя? Маўляў, выбірайце з гэтых дзьвюх альтэрнатываў. Але ва ўмовах глыбокага сыстэмнага крызісу ідэя захаваньня статус-кво — гэта курс на застой.
Лёгіка гістарычнага працэсу дыктуе паставіць на парадак дня цяперашняй прэзыдэнцкай кампаніі іншую дылему: захаваньне статус-кво (стабільнасьці, парадку) або разьвіцьцё? Вось у процівагу згаданым кандыдатам Тацяна Караткевіч прапануе ідэю «мірных пераменаў». Але ці чуе яе грамадзтва? Пакуль гэтая тэма ня стала галоўнай падчас кампаніі.
У незалежных мэдыях, блогасфэры, на інтэрнэт-форумах, у апазыцыйным асяродзьдзі галоўнай тэмай стала чыста тактычнае пытаньне: ці трэба апазыцыйнаму кандыдату ўдзельнічаць у гэтых «выбарах»? Вакол гэтага бушуюць жарсьці, ломяцца дзіды, сыплюцца абвінавачаньні ў супрацоўніцтве з КДБ і інш.
На мой погляд, гэтае тактычнае пытаньне ўвогуле ня мае вялікага значэньня. Праблема ў тым, што ўплыў апазыцыі на грамадзка-палітычнае жыцьцё Беларусі невялікі. І фармат удзелу (ці няўдзелу) апазыцыйных арганізацыяў і палітыкаў у гэтай кампаніі не адаб’ецца прыкметна на яе выніках.
Асабіста я сам, хутчэй за ўсё, не пайду на выбары. Бо трэба ехаць у другі раён гораду, шкада часу. Але мяне моцна дзівіць спадзеў на цудадзейны эфэкт байкоту, пра які разважаюць палітыкі і форумныя актывісты. Тут узьнікае некалькі пытаньняў.
Пачнём з таго, што, агітуючы за «няўдзел» у выбарах, апазыцыя дэманструе, сама меней, непасьлядоўнасьць. Бо цэлыя два гады дасюль пра байкот казалі толькі палітыкі-эмігранты. Апазыцыйныя лідэры абмяркоўвалі фармат менавіта ўдзелу ў кампаніі, спрабавалі выбраць адзінага кандыдата. Або тады яны ня ведалі, што ў краіне няма выбараў, і толькі цяпер даведаліся?
І потым, паўнавартаснага байкоту ўжо ня выйдзе, бо тры кандыдаты апазыцыі ўдзельнічалі ў выбарах, двое не сабралі неабходныя 100 тысяч подпісаў. І ўва ўладаў будзе жалезны контраргумэнт на гэты конт.
Кажуць, што з дапамогай байкоту апазыцыя прынясе больш шкоды ўладзе. Магчыма, хоць я і ня ўпэўнены. Але тут узьнікае іншае пытаньне: ці больш карысны байкот самой апазыцыі? Ці тут дзейнічае аўтаматызм: што на шкоду рэжыму, тое абавязкова на карысьць апазыцыі? Лічу, што для самой апазыцыі ўдзел больш карысны, чым байкот. Бо калі ты ня ўдзельнічаеш, то цябе няма.
Вось як тлумачыць наступствы байкоту Анатоль Лябедзька: «Калі мы ўсе ігнаруем фарс, то гэта падштурхоўвае, прымушае ўладу мяняць збанкрутаваную выбарчую мадэль» («Народная Воля», 15.09.2015). То бок усяго толькі пасядзім дома ў дзень галасаваньня, і рэжым пачне дэмакратызацыю! Без камэнтароў.
Апошнім часам акцэнт робіцца на тое, што байкот перашкодзіць міжнароднай легітымізацыі выбараў. Справа ў тым, што з геапалітычных матываў Захад ужо прыняў стратэгічнае рашэньне пачаць нармалізацыю адносін з афіцыйным Менскам. І вынікі выбараў на гэта мала паўплываюць. Вось жа, зьявілася інфармацыя, што ЭЗ гатовы зьняць санкцыі з Лукашэнкі і ягонага атачэньня. А да выбараў яшчэ два з паловай тыдні.
Драма апазыцыі і трагедыя краіны ў тым, што і тактыка ўдзелу, і тактыка байкоту аднолькава малаэфэктыўныя. Апанэнтам рэжыму нават не ўдаецца навязаць уладам свой парадак дня. Ну вось хоць бы прымусіць іх неяк рэагаваць на інфармацыю пра расейскую вайсковую базу. Замест гэтага апазыцыйныя актывісты цяпер зацята ваююць паміж сабой.
* * *
Байкот выбараў як байкот народа
Заклікі да байкоту, ігнору, няяўкі, на маю думку, – нашмат больш небясьпечная «інсьпірацыя ФСБ», чым усе іншыя варыянты ўдзелу разам узятыя.
Сяргей ДубавецГэтыя заклікі ня толькі паралізуюць грамадзтва ў яго волевыяўленьні да перамен, але вядуць да страты незалежнасьці і самой краіны.
Ніякіх перамен ня можа быць, таму што ня можа быць ніколі! – вось сутнасьць такой «тактыкі» на бягучы момант. Ну а ў пляне «стратэгіі» – калі-небудзь абавязкова «прыйдуць нашы», нехта ў чорным фраку на белым раялі прыедзе, і затанчым усе мазурку.
Як і ўсе ранейшыя разы, 70 адсоткаў выбарцаў сёлета прыйдуць на ўчасткі і прагаласуюць. Пэнсіянэры, студэнты, кантрактнікі, вайскоўцы, прадпрымальнікі, проста далёкія ад палітыкі людзі. Інакш ня можа быць. А гэта значыць, ня можа быць і ніякага ігнору-байкоту.
(Тое, што ня прыйдзем мы з Бенедзіктам, і нават тысяча, і нават сто тысяч такіх, ні на чым не адаб’ецца – ні на яўцы, ні на лічбах. Нас усё адно халоднай рукой запішуць у яўку і ў электарат. Мы чарговы раз «абдурым кантралёра» – купім квіток і не паедзем.)
На тым можна было б і не працягваць тэму байкоту, але адкуль яна ўвогуле бярэцца, усплывае пад кожныя выбары? Давайце ўявім сабе, што байкот усё ж адбыўся.
Каб на ўчасткі не прыйшлі 70 адсоткаў выбарцаў, трэба, каб ім нешта сьвяціла «з таго боку». Яны рэальна ахвяруюцца заробкам, вучобай, месцам у інтэрнаце, выездам за мяжу, сякой-такой прыватнай стабільнасьцю і свабодай – для чаго? Дапусьцім, каб «ляснуў рэжым». Але гэтая матывацыя дарэчы толькі ў показцы пра аптыміста-мужыка, у якога згарэла гумно з жытам («Але ж і мышэй ляснула!»). Інакш кажучы, гэта не матывацыя.
Людзі могуць ахвяравацца для таго, каб наўзамен здабыць лепшае, а не для таго, каб рухнула тое, што ёсьць. Ніколі ня пойдзе работнік (у масе сваёй) на страту працы дзеля таго, каб перастаў быць Лукашэнка.
Але ж у тым і рэч, што «з таго боку» нічога ня сьвеціць. Там даўно ўжо пуста. І вось калі ў такой сытуацыі дапусьціць, што людзі не прыйшлі на ўчасткі не ў імя чагосьці, а толькі для таго, каб ляснуў рэжым, адбудзецца што? Беларусь страціць парэшткі сваёй палітычнай суб’ектнасьці, і яе лёсам не праміне заняцца – хто? Правільна, тая самая ФСБ. Менавіта так выглядае лягічнае (дзякуй богу, фантастычнае) завяршэньне тэмы байкоту.
Між іншым, і воклічы, што ў нас «выбараў няма», таксама скіраваныя супраць палітычнай суб’ектнасьці Беларусі. Што гэта за дзяржава, дзе няма выбараў? Каму гэта на руку, як вы думаеце? Тэрыторыя, дзе столькі «проживает русскоязычных», якіх ніхто не прадстаўляе і якімі ніхто, беднымі, не апякуецца?
І Крымнаш і Наваросія паўсталі ад страты палітычнай суб’ектнасьці. Зараз жа зьявілася рука заграбушчая, ласая да «нічыйнага агароду». Але да Кіева не дацягнулася, бо там ужо гаспадар аб’явіўся, украінскі народ.
Дык каму найперш выгадныя размовы пра «няма выбараў» і байкот?
Але выбары ў нас ёсьць. Несумленныя, фальшывыя, нашы, беларускія, бо мы незалежная краіна, самастойны суб’ект палітыкі і самі вырашым, як нам жыць.
Вось кандыдатка ў прэзыдэнты заклікала прыйсьці прагаласаваць і пасьля абараніць свой выбар, свае галасы. Лягічна? Лягічна. Але ж, скажаце вы, гэта ўкраінскі сцэнар першага (мірнага) Майдану, калі на плошчы выйшлі два мільёны ўкраінцаў і адстаялі свой выбар.
Разумееце? «З таго боку» ім засьвяціла іхнае ўласнае волевыяўленьне, уласны выбар, тое, дзеля чаго можна ахвяраваць працай і вучобай, каб здабыць іх іншыя, лепшыя.
Сцэнар, вядома, не ўкраінскі, ён проста – сцэнар выбараў. Ідзі, аддай свой голас, а калі трэба, абарані свой выбар. У кожнай цывілізаванай краіне пры такіх маштабных фальшаваньнях адбылося б тое самае. Бо альтэрнатыва – страта краіны.
Нашы інтэрнэтныя клікушы зараз жа запісалі кандыдатку ў ФСБ. Але клікушу слухай, а свой розум май.
Важна тое, што гэта нашы выбары, яны ёсьць, з нашымі, якія б ні былі, кандыдатамі, а не агентамі Крамля (гэта для Крамля важна). У нас і праўда не было б выбараў, калі б не было народа. Але мы ўсяму сьвету казалі, кажам і будзем казаць, што мы ёсьць. І гэта факт, зь якім мусіць лічыцца кожная заграбушчая рука.
Беларусь як дзяржава сёньня далёка не такая, якой хацела б яе бачыць, думаю, большасьць насельніцтва. Але гэта наша краіна і наш клопат мяняць яе да лепшага. І толькі нядобразычліўцы нашы могуць пажадаць гэтай большасьці замест актыўнага ўдзелу ў палітыцы сысьці ў глухую абарону, унікуды, у байкот.
Обсудить новость на Форуме